ΑΟΡΙΣΤΟΣ

ΧΡΗΣΗ

Τον αόριστο τον χρησιμοποιούμαι για να δηλώσουμε πράξεις που έγιναν και ολοκληρώθηκαν στο παρελθόν.

Οι πράξεις αυτές σίγουρα πραγματοποιήθηκαν είτε γιατί ο ομιλητής ήταν μάρτυρας είτε επειδή αποτελούν αδιαμφισβήτητα ιστορικά γεγονότα.

Dün aksam ilginç bir belgesel izledim (Χτες το βράδυ παρακολούθησα ένα ενδιαφέρον ντοκιμαντέρ).

Yunanistan 1981de Avrupa Birliğine girdi (Η Ελλάδα μπήκε στην ΕΕ το 1981)

ΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΣ

ΚΑΤΑΦΑΣΗ

Η κατάφαση του αόριστου σχηματίζεται με την προσθήκη στη ρίζα του θέματος της κατάληξη αορίστου -di -dı -du -dü ανάλογα με την φωνητική αρμονία και στη συνέχεια τις προσωπικές καταλήξεις.

ΡΙΖΑ ΡΗΜΑΤΟΣ + ΚΑΤΑΛΗΞΗ ΑΟΡΙΣΤΟΥ + ΠΡΟΣΩΠΚΗ ΚΑΤΑΛΗΞΗ

Ρίζα + -di -dı -du -dü + Προσωπική κατάληξη

ΠΡΟΣΟΧΗ

Οι προσωπικές Καταλήψεις στον αόριστο διαφέρουν από τις προσωπικές καταλήψεις του ενεστώτα. Για να τις δούμε λοιπόν.

ΠΡΟΣΩΠΙΚΕΣ ΚΑΤΑΛΗΞΕΙΣ ΑΟΡΙΣΤΟΥ

Ενικός Αριθμός

-m

-n

Πληθυντικός Αριθμός

-k

-niz -nız -nuz -nüz (ανάλογα με την φωνητική αρμονία)

-ler / -lar (ανάλογα με την φωνητική αρμονία)

Για να δούμε ένα παράδειγμα. Ας πάρουμε το ρήμα izlemek που χρησιμοποιήσαμε στο πρώτο μας παράδειγμα.

izlemek = izle + di + m = izledim

( ρίζα) (κατ. αορίστου) (προσ. καταλ)

Ομοίως:

izledin

izledi

izledik

izlediniz

izlediler

Όταν η ρίζα του θέματος λήγει σε σύμφωνο

Όταν η ρίζα του θέματος λήγει σε σύμφωνο η κατάληξη αορίστου προστίθεται χωρίς καμία διαφορά εκτός αν η ρίζα λήγει σε h, ç, f, ş, t, k, p, s

Για να δούμε ένα ρήμα που να τελειώνει σε σύμφωνο. Ας πάρουμε το gelmek

geldim

geldin

geldi

geldik

geldiniz

geldiler

ΠΡΟΣΟΧΗ

Όταν η ρίζα του ρήματος λήγει σε h, ç, f, ş, t, k, p, s, τότε η κατάληξη του αορίστου -di -dı -du -dü τρέπεται σε -ti -tı -tu -tü

gitmek = git + di +m = git+ ti+m = gittim

ΕΡΩΤΗΣΗ

Η ερώτηση του αόριστου σχηματίζεται αν μετά το ρήμα, το οποίο βρίσκεται στον αόριστο, προσθέσουμε την ερωτηματική λέξη mi (ανάλογα με την φωνητική αρμονία) και το ερωτηματικό.

Έχουμε λοιπόν:

ΡΙΖΑ ΡΗΜΑΤΟΣ + ΚΑΤΑΛΗΞΗ ΑΟΡΙΣΤΟΥ + ΠΡΟΣΩΠΙΚΗ ΚΑΤΑΛΗΞΗ MI?

Ρίζα + -di -dı -du -dü + Προσωπική κατάληξη mi/mı/mu/mü ?

Θα πάρουμε το ρήμα που χρησιμοποιήσαμε και στην κατάφαση στο προηγούμενο μάθημα για να δούμε ένα παράδειγμα στην ερώτηση.

izlemek = izle + di + m = izledim mi?

( ρίζα) (κατ. αορίστου) (προσ. καταλ)

Ομοίως:

izledin mi?

izledi mi?

izledik mi?

izlediniz mi?

izlediler mi?

Δε ξεχνάμε ότι:

ΑΡΝΗΣΗ

Η άρνηση του αόριστου σχηματίζεται αν στη ρίζα του ρήματος προσθέσουμε την αρνητική κατάληξη -me/-ma (ανάλογα με την φωνητική αρμονία), στη συνέχεια της κατάληξης αορίστου και τέλος της προσωπικής κατάληξης αορίστου.

ΡΙΖΑ ΡΗΜΑΤΟΣ +ΑΡΝΗΤΙΚΗ ΚΑΤΑΛΗΞΗ+ ΚΑΤΑΛΗΞΗ ΑΟΡΙΣΤΟΥ + ΠΡΟΣΩΠΙΚΗ ΚΑΤΑΛΗΞΗ

Ρίζα + -me/-ma + -di -dı + Προσωπική κατάληξη

ΦΩΝΗΤΙΚΗ ΑΡΜΟΝΙΑ ΑΡΝΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΑΛΗΞΗΣ ΑΟΡΙΣΤΟΥ

Πότε η αρνητική κατάληξη αορίστου γίνεται me και πότε ma; Για όσους δε θυμούνται υπενθυμίζουμε:

- Όταν το τελευταίο φωνήεν της ρίζας του ρήματος είναι -e, -i, -ü, -ö τότε γίνεται me.

- Όταν το τελευταίο φωνήεν της ρίζας του ρήματος είναι -a, -ι, -u, -o τότε γίνεται ma.

ΚΑΤΑΛΗΞΗ ΑΟΡΙΣΤΟΥ ΣΤΗΝ ΑΡΝΗΣΗ

Επίσης παρατηρούμε ότι καθώς η αρνητική κατάληξη αορίστου είναι μόνο -me/ -ma η κατάληξη αορίστου περιορίζεται μόνο από άποψη φωνητικής αρμονίας μόνο σε -di -dı.

Ας δούμε και πάλι το ρήμα izlemek.

izlemek = izle + me + di + m = izlemedim

( ρίζα) (αρν. κατάληξη) (κατ. αορίστου) (προσ. καταλ)

Ομοίως:

izlemedin

izlemedi

izlemedik

izlemediniz

izlemediler