ΜΑΘΗΜΑ 89: ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΙΚΗ ΧΡΟΝΙΚΗ ΜΕΤΟΧΗ -KEN

ΓΕΝΙΚΑ

Σε αυτό το μάθημα θα δούμε την χρονική μετοχή -ken. Αυτή η μετοχή έχει το νόημα "όταν ήμουν", "όταν είμαι", "καθώς", "ήμουν έτοιμος να", "μιας και που", "τη στιγμή που".

ΧΡΗΣΗ

Αποτελεί χρονική μετοχή του κατάληξης ΕΙΜΑΙ.

Κολλάει σε ρήματα, σε ουσιαστικά τα οποία βρίσκονται ή στην ονομαστική ή στην τοπική πτώση και σε επίθετα.

Χρησιμοποιείται σε ταυτοπροσωπία και ετεροπροσωπία.

ΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΣ

α. Όταν Είμαι / Όταν ήμουν

Ουσιαστικό + (y) + ken

Όπως βλέπουμε η μετοχή ken δεν ακολουθεί τους κανόνες της φωνητικής αρμονίας αλλά παραμένει πάντα ken.

Όταν το ουσιαστικό ή το επίθετο τελειώνει σε φωνήεν τότε ανάμεσα σε αυτό και την κατάληξη ken αναπτύσσεται το γράμμα y.

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ

hasta (άρρωστος)

hasta + ken = hasta + y + ken = hastayken (όταν είμαι άρρωστος)

(προσθέτουμε τη μετοχή) (αναπτύσσεται το y)

çocuk (παιδί)

çocuk + ken = çocukken (όταν ήμουν παιδί)

β. Όταν είμαι στο / Όταν ήμουν στο

Ουσιαστικό + de/da + y + ken

Στο ουσιαστικό κολλάει η τοπική κατάληξη de/da ανάλογα με την φωνητική αρμονία. Στη συνέχεια αναπτύσσεται το γράμμα y και μετά κολλάει η μετοχή ken.

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ

tatil (διακοπές)

tatil + de = tatilde+y+ken = tatildeyken (όταν είμαι στις διακοπές)

(στις διακοπές)

ders (μάθημα)

ders + de = derste+y+ken = dersteyken (Όταν ήμουν στο μάθημα)

(στο μάθημα)

γ. Καθώς

Ρίζα Ρήματος + Kατάληξη Ενεστώτα Διαρκείας* + ken

Σε αυτή την περίπτωση η μετοχή αναφέρεται σε δύο πράξεις που πραγματοποιούνται ταυτόχρονα, ακριβώς την ίδια στιγμή.

Απαντάει στην ερώτηση "πότε" (ne zaman?).

*Για να δείτε τις καταλήξεις του Ενεστώτα Διαρκείας κάντε κλικ εδώ

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ

Gelirken seni gordum (Καθώς ερχόμουν σε είδα)

δ. Ήμουν Έτοιμος να (κάνω κάτι αλλά τελικά δεν το έκανα)

Τam Ρίζα Ρήματος + Kατάληξη Μέλλοντα* + ken

Σε αυτή την περίπτωση πριν από το ρήμα υπάρχει το tam, αλλά όχι απαραίτητα.

Εκφράζει μια πράξη που ήταν έτοιμη να γίνει αλλά λόγω κάποιας άλλης αιτίας δεν πραγματοποιήθηκε.

*Για να δείτε τις καταλήξεις του Μέλλοντα κάντε κλικ εδώ

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ

Tam ofisten çıkacakken telefon caldı

Ήμουν έτοιμος να βγω από το γραφείο όταν χτύπησε το τηλέφωνο (Τελικά δεν βγήκα από το γραφείο. Απάντησα στο τηλέφωνο).

ε. Μιας και που

Hazır Ρίζα Ρήματος + Kατάληξη Μη Συγκεκριμένου Αόριστου* + ken

Σε αυτή την περίπτωση πριν από το ρήμα υπάρχει το hazir, αλλά όχι απαραίτητα.

Συνήθως στην πρόταση υπάρχει το da/de (και).

Έχει το νόημα "μιας και που θα κάνω κάτι ας κάνω και κάτι άλλο".

*Για να δείτε τις καταλήξεις του ΜΣΑ κάντε κλικ εδώ

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ

Hazır merkeze gitmişken alışveriş yaptık

Μιας και πήγαμε στο κέντρο κάναμε τα ψώνια μας

στ. Τη στιγμή που

Ρίζα Ρήματος + yor + ken

Όταν το ken κολλάει σε ρήμα που συντάσσεται με κατάληξη ενεστώτα τότε εκφράζει την έννοια "τη στιγμή που" και δηλώνει πάλι το ταυτόχρονο δύο ή περισσότερων πράξεων.