ΓΕΝΙΚΑ
- Αναφορική πρόταση είναι μια σύνθετη επιθετική δομή. Στα τουρκικά, ο συνηθισμένος τύπος αναφορικής πρότασης είναι ο μη παρεμφατικός τύπος που σχηματίζεται με τα επιθέματα -an, -dik, -acak.
- Στα τουρκικά ΔΕΝ χρησιμοποιούνται:
Οι αναφορικές αντωνυμίες (ο οποίος, στον οποίο κτλ)
Ο άκλιτος συμπληρωματικός δείκτης (που)
Το αναφορικό επιρρηματικό (όπου, με τον οποίο)
- Στη θέση τους τα επιθέματα -an, -dik, -acak πραγματοποιούν την ονοματοποίηση του ρήματος, δηλαδή δημιουργούν επιθετικές μετοχές.
- Σημείο Αναφοράς (ΣΑ): Είναι το ουσιαστικό που προσδιορίζεται από την επιθετική μετοχή, δηλαδή με την αναφορική πρόταση.
- Οι επιθετικές μετοχές τηρούν ακριβώς την ίδια σειρά που ισχύει για τα επίθετα. Προηγούνται της ονοματικής φράσης που προσδιορίζουν, δηλαδή του σημείου αναφοράς:
Güzel kitap
(επίθετο) (ουσιαστικό)
(μετάφραση: ωραίο βιβλίο)
Yeni çıkan kitap
(Αναφορική Πρόταση) ΣΑ
(μετάφραση: το νέο βιβλίο, το οποίο κυκλοφόρησε)
- Το ουσιαστικό που προσδιορίζεται από επιθετική μετοχή (αναφορική πρόταση) μπορεί να αναλάβει διαφορετικούς ρόλους στην πρόταση, όπως αντικείμενο, υποκείμενο κτλ.
ΑΝΑΦΟΡΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ ΜΕ -ΕΝ/-ΑΝ (ο οποίος, η οποία, το οποίο)
Η επιθετική μετοχή -an/-en (αναφορική πρόταση) έχει την έννοια "ο οποίος, η οποία, το οποίο" "αυτός/αυτή/αυτό που". Η μετοχή αποτελεί επιθετικό προσδιορισμό στο ουσιαστικό που αναφέρεται.
Η ενέργεια της μετοχής πάει στο υποκείμενο.
Το ουσιαστικό στο οποίο αναφέρεται η μετοχή αποτελεί το υποκείμενο της αναφορικής πρότασης. Το υποκείμενο συντάσσεται πάντα με ονομαστική.
Η μετοχή -an/-en αναφέρεται στο παρόν και στο παρελθόν. Η έννοια προκύπτει από τα συμφραζόμενα.
Όπως είπαμε και πιο πάνω, όπως τα επίθετα μπαίνουν μπροστά από τα ουσιαστικά που προσδιορίζουν, έτσι και η αναφορική πρόταση που προκύπτει από τη μετοχή -an/-en μπαίνει μπροστά από το ουσιαστικό στο οποίο αναφέρεται. Δηλαδή:
Όπως λέμε: güzel kadın (όμορφη γυναίκα)
Έτσι λέμε: gelen kadın (η γυναίκα η οποία έρχεται)
ΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΣ
Η μετοχή -an/-en κολλάει στη ρίζα του ρήματος ανάλογα με τη φωνητική αρμονία. Αν η ρίζα του ρήματος τελειώνει σε φωνήεν, τότε ανάμεσα στο φωνήεν και στη μετοχή αναπτύσσεται το γράμμα y.
Ρίζα ρήματος +(y) + -an/-en
Ας αρχίσουμε να βλέπουμε μερικά παραδείγματα
- Θα ξεκινήσουμε με το ρήμα gelmek
Η ρίζα του ρήματος όπως ξέρουμε είναι: gel
Τελειώνει σε σύμφωνο.
Στη ρίζα του ρήματος κολλάει το -en
Έτσι έχουμε το gelen που σημαίνει ο/η/το οποίος-α-ο έρχεται (ή ήρθε)
- Το δεύτερο ρήμα που θα εξετάσουμε είναι το bakmak
Η ρίζα του ρήματος όπως ξέρουμε είναι: bak
Τελειώνει σε σύμφωνο.
Στη ρίζα του ρήματος κολλάει το -an
Έτσι έχουμε το bakan που σημαίνει ο/η/το οποίος-α-ο κοιτάει (ή κοίταξε)
- Ας πάρουμε κι ένα ρήμα που η ρίζα του τελειώνει σε φωνήεν. Ας δούμε το okumak
Η ρίζα του ρήματος όπως ξέρουμε είναι: oku
Τελειώνει σε φωνήεν. Επομένως αναπτύσσεται το γράμμα y
Στη ρίζα του ρήματος κολλάει το -an
Έτσι έχουμε το okuyan που σημαίνει ο/η/το οποίος-α-ο διαβάζει (ή διάβασε)
Είπαμε ότι η αναφορική πρόταση που σχηματίζεται με το -an/-en δηλώνει το παρόν και το παρελθόν και ότι το νόημα βγαίνει από τα συμφραζόμενα. Για να δούμε ένα παράδειγμα.
Evime gelen kadın annemdi
(Η γυναίκα που ήρθε στο σπίτι μου ήταν η μητέρα μου)
Βλέπουμε ότι από το χρόνο του ρήματος είμαι, καταλαβαίνουμε πως η αναφορική πρόταση αναφέρεται στο παρελθόν.
Şimdi gelen kadın annem
(Η γυναίκα που έρχεται τώρα στο σπίτι μου είναι η μητέρα μου)
Καταλαβαίνουμε από τη λέξη şimdi ότι η αναφορική πρόταση αναφέρεται στο παρών.
Dün akşam bankta oturan öğlan her gün parka geliyor
(Το παιδί που καθόταν χτες το απόγευμα στο παγκάκι πηγαίνει κάθε μέρα στο πάρκο)
Σε αυτό το παράδειγμα το ρήμα της κύριας πρότασης είναι στον ενεστώτα. Όμως το dün akşam φανερώνει ότι η αναφορική πρόταση αναφέρεται στο παρελθόν.
ΑΣΚΗΣΗ
Μεταφράστε στα τουρκικά με τη χρήση της μετοχής -an/-en τις παρακάτω προτάσεις:
1. Ο άνθρωπος που κάθεται σε εκείνο το παγκάκι, κάθε μέρα πηγαίνει στο πάρκο.
(bank=παγκάκι, oturmak= κάθομαι, adam= άνθρωπος, her gün= κάθε μέρα, park=πάρκο)
2. Ποιο είναι το παιδί που φοράει την άσπρη μπλούζα;
(giymek=φοράω, kazak= μπλούζα, πουλόβερ, beyaz= άσπρος)
3. Η γυναίκα που καθόταν δίπλα μου στο αεροπλάνο μιλούσε ασταμάτητα και έκανε το κεφάλι μου καζάνι.
(uçak= αεροπλάνο, yanimda= δίπλα μου, oturmak= κάθομαι, kadın=γυναίκα, durmadan= ασταμάτητα, kafa= κεφάλι kafamı kazana çevirdi= μου έκανε το κεφάλι μου καζάνιkafami kazan gibi olmak=γίνεται το κεφάλι μου καζάνι)
4. Πάντα αγαπάω τους ανθρώπους που μιλάνε ξεκάθαρα (ντόμπρα).
(her zaman= πάντα, sevmek= αγαπώ, açık konuşmak= μιλάω καθαρά, ντόμπρα)
5. Ποιος ήταν ο άντρας που μπήκε μέσα;
(içeri=μέσα, girmek= μπαίνω)
6. Η γυναίκα που σε ρώτησε χτες ήρθε και σήμερα.
7. Που είναι ο κομμωτής που έκανε τα μαλλιά σου;
(kuaför= κομμωτής, saç=μαλλιά, yapmak=κάνω)
8. Οι άνθρωποι που ταξιδεύουν πολύ, ένα σωρό διαφορετικούς ανθρώπους γνωρίζουν
(gezmek= περιοδεύω, γυρνάω, ταξιδεύω, bir sürü= ένα σωρό, değişik= διαφορετικός, tanımak=γνωρίζω)
9. Γείτονάς μου που κάνει κάθε βράδυ φασαρία.
(gece=βράδυ, komşu= γείτονας, görültü= φασαρία )
10. Οι άνθρωποι που μιλάνε πολύ πιο πολλά λάθη κάνουν.
(hata= λάθος)
Λύστε την παραπάνω άσκηση. Δείτε τις απαντήσεις κάνοντας κλικ εδώ.
Στο επόμενο μάθημα
Είδαμε σήμερα πως λέμε στα τούρκικα "ο οποίος, η οποία, το οποίο". Στο επόμενό μας μάθημα θα μάθουμε πως εκφράζουμε την έννοια "τον οποίο, την οποία, το οποίο".