Σχηματισμός Κατάφασης
Το ρόλο της λέξης ήμουν έχει η κατάληξη -di/-dı/-du/-dü (ανάλογα με την φωνητική αρμονία).
Έτσι
αν στο τέλος της λέξης προσθέσουμε την κατάληξη του ρήματος ήμουν και
στη συνέχεια τις προσωπικές καταλήξεις αορίστου δηλώνουμε την έννοια
του ήμουν.
Αν η λέξη λήγει σε φωνήεν τότε πριν από την κατάληξη αορίστου του είμαι παρεμβάλλεται το γράμμα -y.
ΛΕΞΗ + (-y) + -di/-dı/-du/-dü + προσωπικές καταλήξεις αορίστου
Αν η λέξη λήγει σε h, ç, f, ş, t, k, p, s τότε η κατάληξη αορίστου του ρήματος είμαι από -di/-dı/-du/-dü τρέπεται σε ti/-tı/-tu/-tü.
Δείτε στο ΜΑΘΗΜΑ 2 πως μπορούμε να θυμόμαστε εύκολα τα παραπάνω σύμφωνα.
Προσωπικές καταλήξεις αορίστου ρήματος ΕΙΜΑΙ
Οι προσωπικές καταλήξεις αορίστου του ρήματος είμαι διαφέρουν από αυτές του ενεστώτα.
Έχουμε λοιπόν:
-m
-n
-
-k
-niz (-nız/-nuz/-nüz)
-ler/-lar
Για να δούμε λοιπόν από ένα παράδειγμα σε κάθε πρόσωπο:
güzel +di + m = güzeldim (ήμουν όμορφη)
doktor + du + n = doktordun (ήσουν γιατρός)
müdür + dü + - =müdürdü (ήταν διευθυντής)
fotoğrafçı + y + dı + k = fotoğrafçıydık
(ήμασταν φωτογράφοι) Εδώ βλέπουμε ότι η λέξη τελειώνει σε φωνήεν.
Επομένως ανάμεσα στην λέξη και στη κατάληξη αορίστου του ρήματος
είμαι αναπτύσσεται το γράμμα y
çocuk +tu + nuz =çocuktunuz (ήσασταν παιδιά) Εδώ παρατηρούμε ότι η λέξη λήγει σε k επομένως η κατάληξη αορίστου του ρήματος είμαι από -du τρέπεται σε-tu.
oyuncu +y+ du +lar = oyuncuydular (ήταν ηθοποιοί)
Η άρνηση του είμαι στον αόριστο σχηματίζεται με την λέξη değil στην οποία κολλάει η κατάληξη αορίστου του ρήματος είμαι και στη συνέχεια η προσωπική κατάληξη αορίστου
Λέξη değil + κατάληξη είμαι αορίστου+ προσωπική κατάληξη αορίστου
Ας πάρουμε για παράδειγμα την λέξη sinirli (νευρικός)
sinirli değil + di +m = sinirli değildim
sinirli değil + di +n = sinirli değildin
sinirli değil + di = sinirli değildi
sinirli değil + di +k = sinirli değildik
sinirli değil + di +niz = sinirli değildiniz
sinirli değil + di +ler = sinirli değildiler
Σχηματισμός Ερώτησης
Η
ερώτηση σχηματίζεται με την ερωτηματική λέξη mi (προσοχή στη φωνητική
αρμονία) στην οποία κολλάει η κατάληξη αορίστου του ρήματος είμαι και
στη συνέχεια οι προσωπικές καταλήξεις αορίστου. ΠΡΟΣΟΧΗ: Ανάμεσα στο mi
και στη κατάληξη αορίστου του ρήματος είμαι αναπτύσσεται πάντα το y
Λέξη mi +y+ κατάληξη είμαι αορίστου+ προσωπική κατάληξη αορίστου ?
Για να δούμε μερικά παραδείγματα
güzel mi+y+di + m ?= güzel miydim? (ήμουν όμορφη;)
doktor mu+y+ du + n? = doktor muydun (ήσουν γιατρός;)
müdür mü+y+ dü + - =müdür müydü? (ήταν διευθυντής;)
fotoğrafçı mı+ y + di + k = fotoğrafçı mıydık? (ήμασταν φωτογράφοι;)
çocuk mu+y+du + nuz =çocuk muydunuz? (ήσασταν παιδιά;)
oyuncu mu+y+ du +lar = oyuncu muydular? (ήταν ηθοποιοί;)
Σχηματισμός Αρνητικής Ερώτησης
Αποτελεί συνδυασμό της ερώτησης και της άρνησης και έχει την έννοια: "Δεν ήμουν .... ;"
Λέξη değil mi +y+ κατάληξη είμαι αορίστου+ προσωπική κατάληξη αορίστου ?
Έτσι τα παραπάνω παραδείγματα γίνονται:
güzel değil miydim?
doktor değil miydin ?
müdür değil miydi?
fotoğrafçı değil miydik?
çocuk değil miydiniz?
oyuncu değil miydiler?
Το ρήμα ΗΜΟΥΝ στη ΤΟΠΙΚΗ ΠΤΩΣΗ
ΚΑΤΑΦΑΣΗ
Όταν
θελήσουμε να πούμε στα τούρκικα " ήμουν στο ....." για να
προσδιορίσουμε το μέρος, τόπο, χώρο που βρισκόμασταν, τότε θα πρέπει να
χρησιμοποιήσουμε την κατάληξή της τοπικής πτώσης -de/-da και τις
καταλήξεις αορίστου του ρήματος είμαι.
Η σειρά με την οποία βάζουμε τις καταλήξεις είναι:
λέξη+τοπική πτώση+(y)+καταλήξεις αορίστου του ρήματος είμαι* + προσωπική κατάληξη
λέξη + -de/-da + y + -di/-dı + προσωπικές καταλήξεις αορίστου
*Βλέπε Μάθημα 43
Βλέπουμε
στο παραπάνω τύπο ότι επειδή η τοπική κατάληξη τελειώνει σε φωνήεν
αναπτύσσεται ανάμεσα στην τοπική πτώση και τις καταλήξεις του είμαι το
γράμμα y
Αν η λέξη λήγει σε h, ç, f, ş, t, k, p, s τότε η τοπική πτώση από -de/-da/ τρέπεται σε te/-ta.
Έτσι για να πούμε "ήμουν στο σπίτι" :
ev + de + y + di+m = evdeydim
παρομοίως στα υπόλοιπα πρόσωπα
evdeydin
evdeydi
evdeydik
evdeydiniz
evdeydiler
ΑΡΝΗΣΗ
Η
άρνηση σχηματίζετε με τη λέξη στη τοπική πτώση και το değil (δεν) στην
οποία προστίθενται οι καταλήξεις αορίστου του είμαι και στη συνέχεια οι
προσωπικές καταλήξεις
λέξη+τοπική πτώση değil+καταλήξεις αορίστου του ρήματος είμαι + προσωπική κατάληξη
λέξη + -de/da değil + di + προσωπική κατάληξη
Έτσι για να πούμε "δεν ήμουν στο σπίτι" :
ev+de değil+dim = evde değidlim
παρομοίως στα υπόλοιπα πρόσωπα
evde değildin
evde değildi
evde değildik
evde değildiniz
evde değildi(ler)
Αν η λέξη λήγει σε h, ç, f, ş, t, k, p, s τότε η τοπική πτώση από -de/-da/ τρέπεται σε te/-ta.
Ο σχηματισμός της ερώτησης έχει όπως παρακάτω:
λέξη+τοπική πτώση mi/mι+ y + καταλήξεις αορίστου του είμαι + προσωπική κατάληξη
Λέξη + de/da mi/mι + y + di/dι + προσωπική κατάληξη
Για να δούμε και πάλι τη πρόταση "ήμουν στο σπίτι;"
evde miydim?
evde miydin?
evde miydi?
evde miydik?
evde miydiniz?
evde miydi(ler)?
Βλέπουμε ότι επειδή η ερωτηματική λέξη mi/mι τελειώνει σε φωνήεν αναπτύσσεται ανάμεσα σε αυτή και τις καταλήξεις του είμαι το γράμμα y
Αν η λέξη λήγει σε h, ç, f, ş, t, k, p, s τότε η τοπική πτώση από -de/-da/ τρέπεται σε te/-ta.
Ο σχηματισμός της αρνητικής ερώτησης έχει όπως παρακάτω:
λέξη+τοπική πτώση değil mi+y+καταλήξεις είμαι αορίστου + προσωπικές καταλήξεις
Λέξη + de/da değil mi + y + di + προσωπική κατάληξη
balkonda değil midyim?
balkonda değil miydin?
balkonda değil miydi?
balkonda değil miyddik?
balkonda değil miydiniz?
balkonda değiller miydi(ler)?
Αν η λέξη λήγει σε h, ç, f, ş, t, k, p, s τότε η τοπική πτώση από -de/-da/ τρέπεται σε te/-ta.
Προσέξτε
σε όλους τους παραπάνω τύπους τους περιορισμούς που έχουμε για την
χρήση της καταλήξης αορίστου του είμαι και της ερωτηματικής λέξης λόγω
της φωνητικής αρμονίας (στους τύπους σημειώνεται με κόκκινο χρώμα)
ΓΕΝΙΚΑ
Για
να σχηματίσουμε το μέλλοντα του είμαι χρησιμοποιούμε το βοηθητικό ρήμα
olmak. To olmak κλίνεται κανονικά στον μέλλοντα και έχει την έννοια "θα
είμαι".
ΚΑΤΑΦΑΣΗ
Η κατάφαση σχηματίζεται με τον παρακάτω τρόπο:
Λέξη μέλλοντας του olmak σε όλα τα πρόσωπα
Για
να δούμε ένα παράδειγμα. Ας πούμε ότι θέλουμε να πούμε "θα είμαι
κουρασμένος". θα πάρουμε τη λέξη κουρασμένος (yorgun) και στη συνέχεια
θα βάλουμε το μέλλοντα του ρήματος olmak στο πρώτο πρόσωπο:
yorgun olacağım
Με τον ίδιο τρόπο θα σχηματίσουμε το ρήμα θα είμαι και στα υπόλοιπα πρόσωπα:
yorgun olacaksın
yorgun olacak
yorgun olacağız
yorgun olacaksınız
yorgun olacaklar
ΑΡΝΗΣΗ
Η άρνηση σχηματίζεται με τον αρνητικό τύπο του ρήματος olmak στο μέλλοντα
yorgun olmayacağım
yorgun olmayacaksın
yorgun olmayacak
yorgun olmayacağız
yorgun olmayacaksınız
yorgun olmayacaklar
ΕΡΩΤΗΣΗ
Παρομοίως η ερώτηση του είμαι σχηματίζεται με τον ερωτηματικό τύπο του ρήματος olmak
yorgun olacak mıyım?
yorgun olacak mısın?
yorgun olacak mı?
yorgun olacak mıyız?
yorgun olacak mısınız?
yorgun olacak(lar) mı?
ΑΡΝΗΤΙΚΗ ΕΡΩΤΗΣΗ
Με τον ίδιο τρόπο σχηματίζεται και η αρνητική ερώτηση:
yorgun olmayacak mıyım?
yorgun olmayacak mısın?
yorgun olmayacak mı?
yorgun olmayacak mıyız?
yorgun olmayacak mısınız?
yorgun olmayacak(lar) mı?
ΘΑ ΕΙΜΑΙ ΣΤΟ
Ας
υποθέσουμε ότι θέλουμε να πούμε ότι "θα είμαι στο σπίτι". Και πάλι θα
χρησιμοποιήσουμε το μέλλοντα του ρήματος olmak αφού βάλουμε πρώτα το
σπίτι στη τοπική πτώση:
ev+de olacağım = evde olacağım
ΘΑ ΥΠΑΡΧΕΙ
Με το μέλλοντα του ρήματος olmak δηλώνουμε επίσης και την έννοια του "θα υπάρχει"
Έτσι για να πούμε "δεν θα έχει κίνηση" :
trafik olmayacak
Μη Συγκεκριμένος Αόριστος του ΕΙΜΑΙ
ΚΑΤΑΦΑΣΗ
Η
κατάφαση σχηματίζεται με τη προσθήκη στη λέξη που θέλουμε να
χρησιμοποιήσουμε της κατάληξης του ΜΣΑ και στη συνέχεια των προσωπικών
καταλήξεων.
Λέξη + Κατάληξη ΜΣΑ + Προσωπική Κατάληξη
Λέξη + -miş, -mış, -müş, -muş + Προσωπική Κατάληξη
Ας πάρουμε για παράδειγμα τη λέξη sinirli (νευρικός) . Πως θα πούμε σε όλα τα πρόσωπα στο ΜΣΑ ήμουν νευρικός;
sinirli + miş + im = sinirlimişim
sinirli + miş +sin = sinirlimişsin
sinirli + miş + --- = sinirlimiş
sinirli + miş + iz = sinirlimişiz
sinirli + miş + siniz = sinirlimişsiniz
sinirli + miş + (ler) = sinirlimiş(ler)
ΑΡΝΗΣΗ
Η άρνηση σχηματίζεται με την γνωστή μας πλέον λέξη değil. Βάζουμε δηλαδή πρώτα τη λέξη και στη συνέχεια ακολουθεί το değil στο οποίο κολλάνε η κατάληξη του ΜΣΑ και στη συνέχεια οι προσωπικές καταλήξεις.
Λέξη değil + Κατάληξη ΜΣΑ + Προσωπική Κατάληξη
Λέξη değil + miş + Προσωπική Κατάληξη
Βλέπουμε ότι λόγω φωνητικής αρμονίας μετά τη λέξη değil μπαίνει μόνο η κατάληξη του ΜΣΑ miş
Ας δούμε πάλι τη λέξη sinirli, αυτή τη φορά στην άρνηση
sinirli değil+miş+im = sinirli değilmişim
sinirli değil+miş+sin = sinirli değilmişsin
sinirli değil+miş+--- = sinirli değilmiş
sinirli değil+miş+iz = sinirli değilmişiz
sinirli değil+miş+siniz = sinirli değilmişsiniz
sinirli değil+miş+(ler) = sinirli değilmiş(ler)
Στο γ πληθυντικό πρόσωπο η προσωπική κατάληξη είναι πάντα ler λόγω φωνητικής αρμονίας.
ΕΡΩΤΗΣΗ
Η ερώτηση του ρήματος ΕΙΜΑΙ στο ΜΣΑ σχηματίζεται αν μετά τη λέξη βάλουμε την ερωτηματική λέξη mi,
mı, mü, mu (ανάλογα με την φωνητική αρμονία), στην οποία θα κολλήσουν η
κατάληξη του ΜΣΑ και στη συνέχεια οι προσωπικές καταλήξεις. ΠΡΟΣΟΧΗ:
ανάμεσα στην ερωτηματική λέξη και στις προσωπικές καταλήξεις αναπτύσσεται το γράμμα y.
Λέξη Ερωτηματική Λέξη + y + Κατάληξη ΜΣΑ + Προσωπικές Καταλήξεις ?
Λέξη mi, mı, mü, mu + y + -miş, -mış, -müş, -muş + Προσωπικές Καταλήξεις ?
Πάμε πάλι στο παράδειγμά μας. Πως θα σχηματιστεί η ερώτηση της λέξης sinirli στο ΜΣΑ;
sinirli mi + y + miş + im? = sinirli miymişim?
sinirli mi + y + miş + sin? = sinirli miymişsin?
sinirli mi + y + miş + --? = sinirli miymiş?
sinirli mi + y + miş + iz? = sinirli miymişiz?
sinirli mi + y + miş + siniz? = sinirli miymişsiniz?
sinirli mi + y + miş + (ler)? = sinirli miymiş(ler)?
ΑΡΝΗΤΙΚΗ ΕΡΩΤΗΣΗ
Η αρνητική ερώτηση είναι συνδυασμός της άρνησης και την ερώτησης μαζί.
Λέξη değil Ερωτηματική Λέξη + Κατάληξη ΜΣΑ + Προσωπικές Καταλήξεις ?
Λέξη değil mi+ y + -miş+ Προσωπικές Καταλήξεις ?
Ας επιστρέψουμε στη λέξη sinirli
sinirli değil miymişim?
sinirli değil miymişsin?
sinirli değil miymiş?
sinirli değil miymişiz?
sinirli değil miymişsiniz?
sinirli değil miymiş(ler)?
Βλέπουμε ότι λόγω φωνητικής αρμονίας μετά το değil χρησιμοποιούμε μόνο την ερωτηματική λέξη mi
Ανάμεσα στην ερωτηματική λέξη και στις προσωπικές καταλήξεις αναπτύσσεται το γράμμα y.