ΓΕΝΙΚΑ
Είδαμε στα προηγούμενα μαθήματα (κάνε κλικ εδώ) τι είναι οι αναφορικές προτάσεις και πως σχηματίζονται. Εκεί μιλήσαμε για το Σημείο Αναφοράς. Ας θυμηθούμε λοιπόν τι είναι:
- Σημείο Αναφοράς (ΣΑ): Είναι το ουσιαστικό που προσδιορίζεται από την επιθετική μετοχή, δηλαδή από την αναφορική πρόταση.
ΑΚΕΦΑΛΕΣ ΑΝΑΦΟΡΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
Στις περιπτώσεις που το σημείο αναφοράς γίνεται κατανοητό από τα συμφραζόμενα ή είναι ένα γενικό ουσιαστικό (όπως το insanlar, kadınlar κτλ), τότε το σημείο αναφοράς μπορεί να παραληφθεί από την πρόταση με ένα όρο:
Προσθέτουμε τον αριθμό και τη πτώση του σημείου αναφοράς στη μετοχή
Για να δούμε ένα παράδειγμα:
Tiyatroya gitmeyen insanları anlamıyorum
(δεν καταλαβαίνω τους ανθρώπους που δεν πηγαίνουν στο θέατρο)
το σημείο αναφοράς στη παραπάνω πρόταση είναι το insanlar.
Το insanlar επειδή αποτελεί το αντικείμενο του ρήματος της κύριας πρότασης anlamak μπαίνει στην αιτιατική πτώση (ποιους δεν καταλαβαίνω; - τους ανθρώπους) και έτσι έχουμε το insanları
Όπως είπαμε παραπάνω ένα σημείο αναφοράς με γενική έννοια (τους ανθρώπους στη συγκεκριμένη περίπτωση) μπορεί να παραληφθεί στην αναφορική πρόταση. Έτσι θα έχουμε:
Tiyatroya gitmeyen+ler+i anlamıyorum
Το σημείο αναφοράς (insanları) παραλείπεται
Σύμφωνα με τον όρο παράληψης του σημείου αναφοράς που είδαμε πιο πάνω:
- στο gitmeyen κολλάει η κατάληξη πληθυντικού του insanları
- και στη συνέχεια κολλάει και η πτώση του nsanları
Ο αριθμός και η πτώση ακολουθούν την φωνητική αρμονία της νέας λέξης πάνω στην οποία κολλάνε.
Έτσι προκύπτει η πρόταση Tiyatroya gitmeyenleri anlamıyorum
(δεν καταλαβαίνω αυτού που δε πάνε στο θέατρο)
ΠΡΟΣΟΧΗ
Ακέφαλες αναφορικές προτάσεις μπορούν να σχηματιστούν σε όλες τις περιπτώσεις που είδαμε. Δηλαδή και με -dik και με -en/-an και με -ecek και με -ecek+κτήση.
ΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΣ
Ρίζα ρήματος + -en/-an + Πληθυντικός Αριθμός* + πτώση*
(*ο πληθυντικός και η πτώση προστίθενται μόνο όταν απαιτείται)
Ρίζα ρήματος + -ecek/-acak + Πληθυντικός Αριθμός* + πτώση*
(*ο πληθυντικός και η πτώση προστίθενται μόνο όταν απαιτείται)
Ρίζα ρήματος + -dik + Πληθυντικός Αριθμός* + κτήση + πτώση*
(*ο πληθυντικός και η πτώση προστίθενται μόνο όταν απαιτείται)
- Aναφορικές με -ecek+κτήση
Ρίζα ρήματος + --ecek/-acak + Πληθυντικός Αριθμός* + κτήση + πτώση*
(*ο πληθυντικός και η πτώση προστίθενται μόνο όταν απαιτείται)
ΝΟΗΜΑ ΑΚΕΦΑΛΩΝ ΑΝΑΦΟΡΙΚΩΝ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ
Ας δούμε τώρα ποιο νόημα (μετάφραση στα ελληνικά) αποκτάει η ακέφαλη αναφορική πρόταση. Σε όλες τις περιπτώσεις η μετοχή λειτουργεί ως ουσιαστικό.
- Στις αναφορικές με -en/-an
Σε αυτή τη περίπτωση η μετοχή μεταφράζεται ως "αυτός-ή-ό που", "αυτοί-ες-α που".
Σε αυτή τη περίπτωση η μετοχή μεταφράζεται ως "αυτός-ή-ό που θα", "αυτοί-ες-α που θα".
- Στις αναφορικές με -dik και με -ecek+κτήση
Σε αυτή τη περίπτωση η μετοχή ι έχει κυρίως την έννοια "που" ή "που θα" αντίστοιχα.
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ
Οfise gelen kadιn arkadaşım
(η γυναίκα η οποία έρχεται στο γραφείο είναι φίλη μου)
[Σημ: η γυναίκα μπορεί να έρχεται τώρα, αυτή τη στιγμή που μιλάμε, είναι κατανοητό ότι μιλάμε για τη συγκεκριμένη γυναίκα (πχ τη βλέπουμε ή μόλις έχουμε αναφερθεί γι΄αυτή τη συγκεκριμένη γυναίκα στη συζήτηση)]
Για να γίνει ακέφαλη:
Θα φύγει το σημείο αναφοράς δηλαδή η λέξη kadιn
Στη μετοχή gelen, σύμφωνα με τον όρο που είδαμε παραπάνω, θα κολλήσει ο αριθμός και η πτώση του σημείου αναφοράς. Το σημείο αναφοράς είναι στην ονομαστική και σε τρίτο ενικό πρόσωπό. Επομένως δεν υπάρχει κάτι να κολλήσει στο gelen.
Έτσι η πρόταση θα γίνει:
Οfise gelen arkadaşım
(Αυτή που έρχεται στο γραφείο είναι φίλη μου)
Ödevi yapabilecek kişi bana da anlatsın
(Το άτομο που θα μπορέσει να λύσει την άσκηση να την εξηγήσει και σε μένα)
(Σημ: Το σημείο αναφοράς έχει μια γενική έννοια "το άτομο". Έτσι μπορεί να παραληφθεί και η αναφορική πρόταση να γίνει ακέφαλη)
Για να γίνει ακέφαλη:
Θα φύγει το σημείο αναφοράς δηλαδή η λέξη kişi
Στη μετοχή yapabilecek, σύμφωνα με τον όρο που είδαμε παραπάνω, θα κολλήσει ο αριθμός και η πτώση του σημείου αναφοράς. Το σημείο αναφοράς είναι στην ονομαστική και σε τρίτο ενικό πρόσωπό. Επομένως δεν υπάρχει κάτι να κολλήσει στο yapabilecek.
Έτσι η πρόταση θα γίνει:
Ödevi yapabilecek bana da anlatsın
(Αυτός που θα μπορέσει να κάνει την άσκηση)
Σε αυτό το παράδειγμα είδαμε ότι δημιουργήσαμε αναφορική πρόταση με τη κατάληξη -abil (μπορώ). Στη ρίζα του ρήματος κολλάει η κατάληξη μπορώ και στη συνέχεια η κατάλληλη κατάληξη αναφορικής πρότασης!
- Αναφορικές με -dik και με -ecek+κτήση
Okuduğum kitap çok ilginçti
(Το βιβλίο το οποίο διάβασα ήταν πολύ ενδιαφέρον)
Για να γίνει ακέφαλη:
Θα φύγει το σημείο αναφοράς δηλαδή η λέξη kitap
Στη μετοχή okuduğum, σύμφωνα με τον όρο που είδαμε παραπάνω, θα κολλήσει ο αριθμός και η πτώση του σημείου αναφοράς. Το σημείο αναφοράς είναι στην ονομαστική και σε τρίτο ενικό πρόσωπό. Επομένως δεν υπάρχει κάτι να κολλήσει στο okuduğum.
Έτσι η πρόταση θα γίνει:
Okuduğum çok ilginçti
(Αυτό που διάβασα ήταν πολύ ενδιαφέρον)
Yediğimiz yemeklere dikkat etmeliyiz
(Πρέπει να προσέχουμε τα φαγητά τα οποία μαγειρεύουμε)
Για να γίνει ακέφαλη:
Θα φύγει το σημείο αναφοράς δηλαδή η λέξη yemeklere
Στη μετοχή Yediğimiz, σύμφωνα με τον όρο που είδαμε παραπάνω, θα κολλήσει ο αριθμός και η πτώση του σημείου αναφοράς.
Το σημείο αναφοράς (yemeklere) είναι στο πληθυντικό αριθμό (τρίτου προσώπου) και στη δοτική πτώση. Έτσι στο Yediğimiz θα κολλήσει το ler και στη συνέχεια το e, σύμφωνα με το κανόνα σχηματισμού:
Ρίζα ρήματος + -dik + Πληθυντικός Αριθμός + κτήση + πτώση
Επομένως θα έχουμε το Yedik+ler+imiz+e.
H πρόταση λοιπόν θα γίνει:
Yediklerimize dikkat etmeliyiz
(Αυτά που μαγειρεύουμε πρέπει να προσέχουμε)
Marketten alacağınız ürünlerin son kullanma tarihine bakın
(κοıτάξτε την ημερομηνία λήξης των προϊόντων που θα πάρετε από μάρκετ)
Για να γίνει ακέφαλη:
Θα φύγει το σημείο αναφοράς δηλαδή η λέξη ürünlerin
Στη μετοχή alacağınız, σύμφωνα με τον όρο που είδαμε παραπάνω, θα κολλήσει ο αριθμός και η πτώση του σημείου αναφοράς.
Το σημείο αναφοράς (ürünlerin) είναι στο πληθυντικό αριθμό (τρίτου προσώπου) και στη γενική πτώση. Έτσι στο alacağınız θα κολλήσει το lar και στη συνέχεια το ın, σύμφωνα με το κανόνα σχηματισμού:
Ρίζα ρήματος + --ecek/-acak + Πληθυντικός Αριθμός + κτήση + πτώση*
Επομένως θα έχουμε το alacak + lar+ ınız + ın.
H πρόταση λοιπόν θα γίνει:
Marketten alacaklarınızın son kullanma tarihine bakın
(Την ημερομηνία λήξης αυτών που θα αγοράσετε από το μάρκετ)