sepet +de = sepette (καλάθι – στο καλάθι)
«Είναι κάτι/κάποιος στο …….;»
ουσιαστικό +-da/-de mι/mi?
Όπως και στη ερωτηματική λέξη mı το γράμμα ι τρέπεται σε e, i, u, ü έτσι και για τη τοπική κατάληξη da/de το D τρέπεται μερικές φορές σε Τ και το Α σε Ε, σύμφωνα με τους κανόνες της φωνητικής αρμονίας.
.
Έτσι για να ρωτήσουμε «Είναι κάτι/κάποιος στο …….;» στα τούρκικα λέμε:
ουσιαστικό+da/de mι/mi?
Παράδειγμα: Köpek bahçede mi? Είναι ο σκύλος στο κήπο;
όπου: Köpek το ουσιαστικό
bahçede η λέξη με τη κατάληξη DA η οποία γίνεται de καθώς το τελευταίο φωνήεν της λέξης bahçe είναι το e.
mi η ερωτηματική κατάληξη mI η οποία τρέπεται σε mi καθώς το τελευταίο φωνήεν της λέξης που προηγείται (bahçede) είναι το e
ΣΗΜΕΙΩΣΗ:
Για τους κανόνες φωνητικής αρμονίας της ερωτηματικής κατάληξης mI και της τοπικής κατάληξης DA μπορείτε να δείτε στα μαθήματα 7 και 10 αντίστοιχα.
Εδώ να σημειώσουμε ότι η κατάληξη mI μετά την τοπική πτώση (de/da) γίνεται μόνο mi ή mı
Πως θα ρωτήσουμε λοιπόν “είναι ο μαθητής στη τάξη;”
Öğrenci sınıfta mı?
Έχουμε δηλαδή σύμφωνα με τον τύπο:
Öğrenci sınıf + ta mı?
(ουσιαστικό) ( …………da=ta)
Η απάντηση σε τέτοιου είδους ερωτήσεις είναι αρκετά εύκολη.
Απαντάμε με ναι ή όχι
παράδειγμα
Köpek bahçede mi?
Evet köpek bahçede (ναι ο σκύλος είναι στο κήπο)
Hayırö köpek bahçede değil (όχι ο σκύλος δεν είναι στο κήπο)
Βλέπουμε ότι η άρνηση σχηματίζεται και εδώ με το değil όπως και στο Μάθημα 8
Για να απαντήσουμε και στην δεύτερη ερώτηση που κάναμε:
Öğrenci sınıfta mı?
Evet öğrenci sınıfta
Hayır öğrenci sınıfta değil
“Τι υπάρχει στο.....”
“Ποιος υπάρχει στο.....”
Για να ρωτήσουμε τι ή ποιος υπάρχει κάπου χρησιμοποιούμε το ουσιαστικό με την τοπική κατάληξη da/de τις ερωτηματικές λέξεις ne (τι) kim (ποιος) καı τη λέξη var υπάρχω)
ουσιαστικό+ τοπική κατάληξη ne/kim var?
ουσιαστικό+ da/de ne/kim var?
Για να δούμε ένα παράδειγμα λοιπόν
Πως θα ρωτήσουμε ποιος είναι στο δωμάτιο;
Odada kim var?
Όπου odada = ουσιαστικό + τοπική πτώση (oda + da)
kim = ποιος
var = υπάρχει
Αν θέλαμε να ρωτήσουμε τι υπάρχει στο δωμάτιο θα άλλαζε μόνο η ερωτηματική λέξη kim:
Odada ne var?
Απάντηση
Για να απαντήσουμε στις παραπάνω ερωτήσεις έχουμε
ουσιαστικό+ τοπική κατάληξη ουσιαστικό var
ουσιαστικό+ DA ουσιαστικό var
Για να απαντήσουμε λοιπόν στις παραπάνω ερωτήσεις
Odada kim var?
Odada Ahmet var (στο δωμάτιο ο Αχμέτ είναι)
Odada ne var?
Odada masa var (στο δωμάτιο είναι το τραπέζι)
ΥΠΑΡΧΕΙ/ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΕΙ (κάποιος/κάτι κάπου)
Για να δούμε τώρα πως ρωτάμε "υπάρχει" και "δεν υπάρχει" κάτι η κάποιος κάπου:
ουσιαστικό + τοπική κατάληξη ουσιαστικό var mı?
(που δηλώνει το που) (που δηλώνει το κάτι ή κάποιον)
ουσιαστικό+da/de ουσιαστικό var mı?
Evet ουσιαστικό+da/de ουσιαστικό var
Hayır ουσιαστικό+da/de ουσιαστικό yok
Για παράδειγμα για να ρωτήσουμε: Υπάρχει σκύλος στο δωμάτιο ;
Λέμε: Odada köpek var mı? Evet odada köpek var
Hayır odada köpek yok
ΤΟΠΙΚΗ ΠΤΩΣΗ της ΠΡΟΣΩΠΙΚΗΣ ΑΝΤΩΝΥΜΙΑΣ
Η τοπική πτώση της προσωπικής αντωνυμίας σχηματίζεται με την προσθήκη της τοπικής κατάληξης -de /-da.
Η προσωπική αντωνυμία στη τοπική πτώση δηλώνει:
α. ιδιοκτησία ή κατοχή κάποιου πράγματος
β. στάση σε τόπο
Ben + de= bende Σε εμένα (μπεντέ)
Sen + de = sende Σε εσένα (Σεντέ)
O + da = O + n + da = Onda Σε αυτόν-ή-ό (Οντά)
Biz + de = Bizde Σε εμάς (Μπιζντέ)
Siz + de = Sizde Σε εσάς (Σιζντέ)
Onlar + da = Onlarda Σε αυτούς-ές-ά (Ονλαρντά)
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ
α. Στο γ ενικό πρόσωπο (O) ανάμεσα στην προσωπική αντωνυμία και τη τοπική πτώση (da) αναπτύσσεται το γράμμα n
O + da = O + n + da = Onda
β. Είχαμε δει στους διαλόγους των μαθημάτων 1 έως και 5 τη φράση
Ben de (μπέν ντε) που σημαίνει κι εγώ
Sen de (σέν ντε) κι εσύ
Ο de (ό ντε) κι αυτός-ή-ό
Βiz de (μπίζ ντε ) κι εμείς
Siz de (σίζ ντε) κι εσείς
Onlar de (ονλάρ ντε) κι αυτοί-ές-ά
Σε αυτή τη περίπτωση το de δεν αποτελεί κατάληξη αλλά είναι λέξη επίσης
Ο τονισμός γίνεται στη προσωπική αντωνυμία και όχι στο ντε
Οι λέξεις σε αυτή τη περίπτωση όπως παρατηρείτε γράφονται ξεχωριστά.